Antzinako sukaldeak; tresnak

Transkripzioa

- Basarrixa... Beheko sua esan dozu lehen, sukaldian beheko sua besterik ez zekazuela. Goguan dakazu beheko sua nun egon zan?
- Ba, nun?
- Erdixan edo baztar baten edo...?
- Ba... Bai, baztarrien. Baiña ertz baten. Hau izetie moduen, ba, hortxe beheko sue. Alde bixetan, alde bixetan... Orduen, gaiñera, izeten zan, ba, berotu biher bazenduzen hankak... Gero suarkie esaten jakona, holako alturatxo bat eukitten eban suek bueltan. Ha izeten zan egurrezko zer bat, kuadro bat. Hamen eitten zan sue, ta hamen bueltan jentie egoteko, hamen egoten zan, ba, alturatxo bat. Silliakin hara arrimau, hankak hemen ipiñi ta hankak epeldu edo berotu edo... Orduen ez euen kalefaziñoik!
- Eta zelan deittu detsazu horri?
- Suarkie, suarkie. Suarkie deitzen jakon hari egurrai; egurrezko kuadrotxo bat. Kuadrue ez zan izeten, rektangularra; baiña igul da. Hau kuadruau baiño rektangularra gehitxua´ ha. Ta sue hemen.
- Hankak ipintzeko bertan eta...
- Bai, hankak eta... galtza bustixek eta siketu biher zienak eta!
- Bai, bai.
- Bai, holan. Ta han, ba, iguel sartuko zien sei-zortzi silla-edo bueltan; edo sei edo zazpi edo holan. Gero, mahai biribil bat. Mahai biribil bat sukalde... familixa dana sartzeko modukue. Ta sillak, [behintzet, sillak], nik goguan dauket, mahai bueltan. Ze mahai biribillien jente asko kabitzen da. Izen leike hauxe baiño haunditxuaue zeozer, baiña han sartzen giñen danak. Danak. "Taka-taka-taka", sillak buelta guztien, ba, zortzi-beratzi lagun. Ta haxe. Haretxek euezan. Ta euezan... isillue esaten jakon armaixo modoko bat, isillue.
- Isillue...
- Bai, "isillua" zuek esanda, gipuzkera "isillua" izengo da. Ta izeten zan jarri-leku ta guztiko zer bat, ta bastante, bastante zera, iguel aldenik aldenekue ta gora eukitten eban... Behien aramaixo modukue honako alturaiño; ta goixen koillarak-eta sartzeko, sartu ta holan eskegitte ipintteko zer bat, zer bat, tallau bat edo holako dibujo bat. Han "dak-dak" koillarak siketzeko ta han egoteko han ipintzen zien. Platerak sartzeko beste rejilla bat; rejillatxo bat ta platerak "dazst, dazst" sartu. Gaurko... ze esango dotsut? Lababajillasien sartzen dien antzera edo? Han sartu ta haintxe egoten zien ontzixek bistan. Bistan. Armaixuek...
- Isillue.
- ... horrek zien. Gure sukaldien euezenak horretxek zien.
- Eta gero eukitzen zenduen gelatza edo lapikua...
- A! Bai, hori bai, tximinixie. Hor sue ta, ba, tximinixie, ba, saliente bastante zera. Iguel eukiko eban metro bat edo zera saliente pareteti, ormati, ta ha forman juten zan holan: kanpana eitten, gora estutu eitten zan. Goixen, ba, gero tubo moduko baten urtetzen eban kanpora teillatuti gora, baiña behien, behien, suan... hau, suarkie dana hartzeko besteko tximinixie izeten zan. Ha tximinixie [han behera izeten] zan, ba, gauza asko kabitzeko lekue eukitten eban. Hak eukitten eban bordillo bat, ba, jenero asko sartzeko modokue. Ni morro´ egon nitzenien --atzo, lehengun esan [neuen], ba?--, orduko su-tximinixan tabakue, orduko su-tximinixan ez dakit zer. Ba, hori da leku bat gauza asko egoten zana, egoten zana. Euren zera, ba, espaziotxue, hau baiño zabaltxuaue, honen bixon zabalera ingurukue, tximinixati han buelta guztien. Ta hamen, ba, jenero asko sartzen zan. Jenero asko sartzen zan. Bai, bai. Holan, ba.

Egilea(k): Aintzane Agirrebeña (Badihardugu Euskara Elkartea)