Don Isidro medikua, Lekeitioko bigarren jaungoikoa

Transkripzioa

- Ta hor eon zan Don Isidro. Baiña hartu eban fama handidxa, partero. Ze, karo, umik... umetan jaidxo zan Arranegidxan ordun Don Isidroaz! Niriak jaidxota euazan, baiña niriak euki ta gero hasi zan. Ondarrutik be halantxeik etorten zan jentia, Don Isidroana. Bestelan, mediko be eitten eban lez, baiña partero be, hantxen, bai. Mari `Kartero´ esaten eutsen, Maria, ez jat akordaten apellidua zein eukan, alabia Amparo eukan ta seme bat be bai. Ta Maria egoten zan “como matrona” berari laguntzen.
- Beran alabia zan?
- Ez, bestelan, andra bat matrona modura ibili zana hori, partutan laguntzen. Hori Maria ibiltten zan, Don Isidronera juan arren, etxian –nik be etxian euki nebazen hiru ta nire modura beste askok etxian lehen. Gero, Don Isidro hasi zanian Arranegidxan, ordun asko haraxe juten zirian. Ta, bestelanik, Mari `Kartero´az.
- Eta gomutan dozu zelan pagetan dotsazuen, diru emoten otsazuen medikuari edo matroniari?
- Ez, beraaz eitten eban lez biharra, karo, asegurotik zan lez, asegurotik. Don Isidrok askori, pobriari, bateren bateri, bestela bisittan junda be, askori, ezagututen ebazanak asko igual ez eutsen kobraten konsultia be. Pobrien modura. [Bera ya] herritar [...] bera... Familidxa danak ez zirian bertokuak eta, berari, karo, ezagututen ebazanak... Gure gixonari egun baten rayuk-eta ataratia ta golpia hartunda itsasotik etorriik ta Don Isidrongana. Ba hara jun barik ambulatoridxora, ba, Don Isidroana. Ta “Hombre Santana”. “Santana” esaten eutsen. Mutrikokua zan aittitta. Ez dakitt aitta, aitta berton [...] jaidxo, baiña Mutrikutik Santa Ana baserridxa, Ondarroara orduko, han eskumatara. Ta ipintten eutsen horretxegaittik hori, mote modura, neuri “Sagunto” ipinttia modura, hareri be “Santana”. Manuel “Santana”, Santi “Santana” ta Fausto “Santana”, ba danak zirin “Santana”k. Gurian, Santik, ingresata egon zanian Crucesen be, bost bat urte-edo ibili giñin ta, baiña ya einda eukan medikuaaz ta esaten eutsan “Cuando vengas a Lekeitio no preguntes por Santi Arrizabalaga ¿eh? Tu pregunta Santi Santana” medikuari esaten eutsen, “tu”-az. Esaten neutsan “medikuari `usted´ edo”, “Ze `usted´? Berak be `tu´ esaten nau, ta neuk be `tu´ berari. `Usted`az hasten banaz, ganera, ez dot azertako ondo” esaten eban. Lepotik-eta agarreta: “¿Qué tal, qué tal majo, Miguel? ¿Qué, qué dices?” eta esaten eutsazan medikuari. Bost mediko grupo bakotxian, eta bera jefe, hori [...] grupokua [...]. Ta hamen Don Isidrok, bueno, famia hartu eban. Ondarrukuk etorten zirian. “Zuek daukazue suertia, daukazuez Jaungoiko bi: bata zeruan, ta bestia Lekitton, Arranegidxan, Salinas. Bigarren Jaungoikua. Lekittarrok suertia daukazue”.

Egilea(k): Josu Erkiaga Andonegi (Lekeitioko institutua)