Herriaren merkataritza- eta aisialdi-antolaketa

Transkripzioa

Konpaziyo bateako, Santa Mariña kalian, Xoaxolanian, tolaria eoten zan, eta geo tabernak jarri zian. Tolaria izan zan lenbizi; beyakin etortzen Soasolatik. Soasolanekok noiz etorri zian akordatzen naiz ni: Andrexek’e ni baiño bi urte geyo ditu, ta nik hamarren bat urte, horrek hamabin bat urte o hola etortzen hoyek Saasolatik. Ta oain larogeita... larogeita bat dauzka Andrexek, larogeita bat, bigarrena [...], bi ingo ditu oain gaiña. Ta hoyek Soasolatik etorri zian, eta geo sagardoteya , ta geo taberna hori ta geo jarri zituen. Baiña beyak eta zazkala saardoteya eukitzen zuen hoyek. Hoyek istoriya. Zeak’e bai euki zun herreroteya, Antxuartein etxia bakizu zein dan, Barrentzonen parian, Joxe Juakiñ eo Antxon txoferra nola zan? Harek euki zun, herreroteya euki zun, suteya harrek euki zun. Ta hoyek hortako sutei txiki bat eo etxe koxkor bat, eo azpiko suteiya. Geo tarte hortan, tarte hortan leno ez zan ezer’e esateko. Esan dizut, ba, hermanuak nola billatu eziñik? Zuen osabak eta nola daue? Hoyek, hoyen toki hori dana hermanua zan dana hori Xipriñena ta aurreko hortako Zigordi kaleko dana, esateko. Ta geo sartu zien hor taillerrak iten zuen osabak eta zea hoyek, Arruti Arrutitarrak, zea, Xiriakonekuak eta Pepe Kaxinto, eo hola; ez banao oker izango o, Miel Kaxinto zan mutil zar horren anaya, ta hoyek zian horkuak dana ziharo. [...] Ta hoyek in zituen geo zeak’e bai, han daka oaiñ’e garajia, Illarramendik, Altxolanekua dan horrek, Moesto Illarramendik’e. Ta hoyek danak hor balantza hortan iñak daue, oain dala hirurogei urte eo lentxuo, eo danak tankera hortakuak dia. Zea’re bai, hoyek zea eukitzen due, pintura eo ze eukitzen due? Baxarri esaten ziyuen, ba, Loiola, Loiola, hoyek’e bai, ta hoyek danak dia hor hirurogei urte pasatako o horko balantzako lanak danak dia hoik danak ziharo. Geo, dana ez dizut kontatu, ez, egiya esan, ta oaindikan’e badazkau. Hoyek baiño lenagotik, aurretik in zuen Errustaneko frontoia, Frontoi Noizpait. Hori zean zeon, Errekondoneko denda nola? Haren parian entrada zun, barrua sartzen zan. Koperatibako etxia nola dao? Ilario haundiyak indakua nola dao lenbiziko hori? Horren atzetik, hori horren atzetik Frontoi Noizpaitera sarrera zan. Frontoi libria zan e? Tapatu [...], Frontoi Noizpait. Geo dema-plaza ta danak zitun harek, Erraustatarrak in zuen hura, Frontoi Noizpait, bai, bai, Frontoi Noizpait eiten zuen [...]. Geo hau modernua, hau gero in zan. Hau gure etxia ta in ta geoxiokua da; ziharo urte juxturik ez dakit, baiña hau, behar baldin bada, izango dia nik itxia in zanen, hori in zanen, hamasei urte eukiko nitun. Oain larogeigarrenian ta, ba, in zazu kontua “mil novecientas veinticuatron” iña, ta, ba, hamabostetik hamaseira, o hamasei urteko balantzan neon. Frontoi hau geoxio inda da, baiña frontoia ein zala’re egizu kontua, ba, hortxe, hirurogei urteko balantza ber du; ta hor jarriya euki ber de estadistika, jarriya zeola aitu nun, baiña ez diyot behiñ’e kasuik ez diyot hartu, horrenbeste [...] ez diyot hartu. Herriyan hoyek danak holaxe zian, ta frontoia ordun hua in zanen, gauza ikaragarriya uste genun, ta geo hua kaka zarra baiño okerro. Bestia itxi’re in zan, frontoya, zea, modernua; hau modernua da, hura Noizpait zan neomoderno: frantsezak in zun haren hargintzan, ta akordatzen naiz hori. Geo soziedantiak izan prantseza bea, ta Ulazia nola, zea, igeltserua? Eoten zian Nikolas ta Biaiñi Motza, ta Kajutei ta hoyek danak barruan ziala zan hor, Linterneo Txikiyak aurreko puntan, Linterneo Txikiyan zarran anaya zan hor diruduna: Tolosan zan, oain Ameriketan ta izandakua. Ta hua izango zan potentia, noski, ta orduan in zan frontoi hori. Hoyek danak [...], beste gaiñuntzen hor, kale hori ez zan, kale hori tope jotzen zun, hori Odiozolaneko ta nola taillerra? Harekin tope gelditu, ta akabo gelditzen zan hori. Hola estrate txiki bat bazun honunzko tarten, oin nola dao zea hori... koiño... nola esaten zaiyo... Kaja de ahorrosa ez, beste zea hori... Dios! Ixkiñan do, ba, hura! Dios... telegrafua! Telegrafua! Ta haren [...] hola eskrito txiki bat zun, baiña beste birian, Txabilloneko ta taberna atzetikan nola zeatzen zan, Fraileta aldetik sartzen zeanian kamiño zarra ez dala, Santa Marina kamiñua ez dala, beste bide bat? Oaiñ’e han do, bire hori oindik itxi gabe dao. Hoyek bakarrik zian orduko ixtori guztiyak. Nola izaten dan. Hemen Zauzko gorabehera guztiya.

Egilea(k): Imanol Etxeberria